Nesli Tükenen Balığı Okulda Bakıyor

Bilecik'in Bozüyük ilçesinde bir öğretmen, nesli tükenmekte olan balıkları okulda akvaryumda bakıyor.

Saffet Şeker İlköğretim Okulu'nda rehber öğretmenlik yapan ve amatör akvaryumculukla uğraşan Onur Hitit, su ürünleri uzmanlarının bile bilgisinin olmadığı aphanius vilwocki adlı balık türünü yaşatmak için seferber oldu. Okul girişine yaptığı biyotop akvaryumda kendi imkanlarıyla yakaladığı aphanius vilwocki adlı balık türünü bakan Hitit, öğrencilere ve velilere balık türünü anlatıyor.

Hitit, dünyanın nesilleri tükenmekte olan panda, penguen ve foklar için seferber olduğunu belirterek, “Pandanın da nesli tükenmek üzere ancak bu canlıyı dünyanın her yerinde görme şansımız var. Ancak aphanius vilwocki cinsi balıklar sadece Bozüyük ve çevresinde yaşıyor. Başka yerde görme şansımız yok. Bu türün tükenmemesi için tedbir alınmalı. Yoksa insanlar bu türü sadece benim yazdığım yazılar ve çektiğim fotoğraflardan tanıyabilecek” dedi.

Annesinin 1990 yılında bir kavanoz içinde aldığı beta balığıyla bu işe merak saldığını anlatan Hitit, “1990 yılından beri hiç hayvansız kalmadım. 2000 yılında Samsun'da öğretmenlik yaparken, İstanbul Akvaryum Kulübünün düzenlediği akvaryum dizayn yarışmasına katıldım. Herkes tropikal balıklardan oluşan biyotop akvaryumlarla yarışmaya katılırken, ben Kızılırmak'ta yaşayan balıkları toplayarak bir biyotop akvaryum yaptım. Benim akvaryumum yarışmada ikinci oldu. 2004 yılından sonra Türkiye'de yaşayan balık türlerinin akvaryumda yaşayıp yaşayamayacaklarını denemeye başladım. 2005 yılında aphanius vilwocki cinsi bu balıkları gördüm. Balık türünü araştırmaya başladığımda, ansiklopedilerde bu tür için çok kısa ve yetersiz bilgiler olduğunu gördüm. Killifish, yani Türkçe adı dişli sazancık familyasından olduğunu tespit ettiğim. Aphanius vilwocki cinsi balıkların, Sakarya havzası içinde bulunan Bozüyük ve çevresinde yaşadığını öğrendim” dedi.

Aphanius vilwocki cinsi balıkların endemik bir tür olduğunu, diğer balıklar gibi binlerce yumurta yerine 5 veya 6 tane yumurta yaptığını kaydeden Hitit şunları söyledi:

“Diğer türdeki balıklar her seferinde binlerce yumurta bırakabiliyor. Ancak aphanius vilwocki türü sadece 5 veya 6 tane yumurtayı yosunların arasına bırakıyor. Bu yumurtalardan çıkan yavru balıklarında yaşama ihtimali çok düşük. Bu dezavantajlarla beraber, balıkların yaşama alanları çevre kirliliği, bilinçsiz sulama ve iklim değişikliklerden dolayı her geçen gün küçülüyor ve kirleniyor. 10 sene önce yaşadıkları sular birkaç metre yüksekliğindeydi. Bir ay önce bu balıkları yakalamaya gittiğim zaman suyun yüksekliği 30 santim civarındaydı. Yabancılar bize ait canlıları daha iyi biliyorlar. Bu balıkların peşinde olan kişiler var. Yurt dışında ciddi anlamda canlı koleksiyonculuğu yapan kişiler bana ulaşarak bu balıklardan istediler. Ben reddederek ne canlısını ne de ölüsünü gönderdim. Sadece Bozüyük ve çevresinde yaşayan bu balık türünü kimse bilmiyor. Ülkemizde buna benzer birçok canlı var. Bir şekilde yurt dışına kaçırılıp akvaryum balığı olarak sektöre kazandırılıyor. Yurt dışından koleksiyoncular gelerek ülkemize kamp kuruyor. Bu balık türünün yaşadığı sulak alanlar kurtarılmazsa, insanlar böyle bir balık türünü sadece fotoğraflardan öğrenecek”.

Rehber öğretmen Onur Hitit, bir arkadaşıyla birlikte Burdur gölünde yaşayan ve ansiklopedilerde nesilleri tükenmiş olarak gösterilen yine Killifish familyasındaki aphanius burduricus türündeki balığı da bularak, nesillerinin tükenmediğini ortaya çıkarttıklarını sözlerine ekledi.